Quyền bình đẳng giới là một trong những quyền cơ bản của con người, được ghi nhận trong nhiều văn bản pháp luật quốc tế và Việt Nam. Trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, việc bảo đảm quyền bình đẳng cho phụ nữ là một vấn đề cấp thiết, liên quan đến hạnh phúc gia đình, sự phát triển của xã hội và tiến bộ của đất nước.
Thực tiễn hội nhập quốc tế và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã mang đến nhiều cơ hội phát triển nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới, trong đó bạo lực gia đình (BLGD) là một vấn đề đáng báo động. BLGD không chỉ xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người mà còn gây ra những hậu quả tiêu cực đến xã hội. Để ứng phó với tình trạng này, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách pháp luật về phòng, chống BLGD. Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật và nâng cao nhận thức của cộng đồng vẫn còn nhiều hạn chế.
Quy định về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo (MTHVMĐNĐ) tại Việt Nam đã mở ra nhiều tranh cãi. Mặc dù được kỳ vọng đáp ứng nhu cầu sinh con của các cặp vợ chồng hiếm muộn, quy định này vẫn còn nhiều bất cập trong thực tiễn. Tính khả thi của quy định này đang là vấn đề được dư luận quan tâm hàng đầu.
Luật Hôn nhân và Gia đình (HN&GĐ) năm 2000, dù kế thừa nhiều ưu điểm của các luật trước đó và phù hợp với xu thế hội nhập, vẫn bộc lộ một số hạn chế trong quá trình thực hiện. Đặc biệt, tình trạng nam nữ chung sống như vợ chồng không đăng ký, tảo hôn, hôn nhân cận huyết, hôn nhân đồng giới và hôn nhân với người nước ngoài ngày càng phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho pháp luật.
Các đạo luật mới như Hiến pháp 2013, Luật Hôn nhân và gia đình 2014, Bộ luật Dân sự 2015 đã tạo ra những thay đổi lớn trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình (HNGĐ), khiến các quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS) 1999 về tội phạm xâm phạm HNGĐ trở nên lạc hậu. Mặc dù BLHS 2015 đã được ban hành, nhưng những quy định về tội phạm xâm phạm HNGĐ vẫn chưa hoàn toàn phù hợp và cần được điều chỉnh để đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả của hệ thống pháp luật.
Trẻ em là tương lai của đất nước, là nguồn lực quý báu cần được bảo vệ và chăm sóc đặc biệt. Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc ban hành hệ thống pháp luật bảo vệ trẻ em, song vẫn còn những vấn đề cần giải quyết như bảo vệ quyền trẻ em trong các trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo và thực tiễn áp dụng pháp luật còn nhiều bất cập.
Việc áp dụng pháp luật Nhà nước vào đời sống cộng đồng các dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những nguyên nhân chính là sự ảnh hưởng sâu rộng của luật tục trong cộng đồng. Luật tục, với vai trò là tập hợp những quy tắc ứng xử truyền thống, đã ăn sâu vào tâm thức người dân, khiến họ ưu tiên luật tục hơn pháp luật Nhà nước trong giải quyết các tranh chấp. Điều này thể hiện rõ qua thực tế nhiều vụ việc được giải quyết theo luật tục tại buôn làng, thậm chí sau khi đã có phán quyết của tòa án.
