Giới thiệu về quyền không buộc phải tự buộc tội
Trong quy trình tố tụng hình sự, quyền không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình là một trong những quyền cơ bản của mỗi cá nhân. Quyền này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nhân quyền và duy trì tính công bằng trong quy trình xét xử. Theo quy định pháp luật ở Việt Nam, bất kỳ cá nhân nào bị buộc tội đều không có nghĩa vụ phải cung cấp chứng cứ hoặc lời khai có thể tự buộc tội mình. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc ngăn chặn việc lạm dụng quyền lực của cơ quan điều tra, từ đó bảo đảm rằng quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân được tôn trọng và bảo vệ.
Về mục tiêu nhân quyền, quyền không buộc phải tự buộc tội giúp tạo ra một môi trường mà trong đó cá nhân có thể đưa ra lời khai hay chứng cứ một cách tự nguyện, mà không bị ép buộc. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu khả năng xảy ra những oan sai, mà còn tạo điều kiện cho các cá nhân có cơ hội để bảo vệ quyền lợi của mình. Hệ thống pháp luật hiện hành của Việt Nam đã thừa nhận và đảm bảo quyền này, phản ánh những nguyên tắc chung về quyền tự do và quyền con người trên toàn thế giới.
Trong bối cảnh của một quy trình tố tụng hình sự, quyền không buộc phải tự buộc tội cũng giúp định hướng cho hành vi của các cơ quan chức năng. Những ứng xử không đúng đắn, như việc ép buộc cá nhân khai báo, sẽ không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của những người bị tình nghi, mà còn làm suy giảm sự tin tưởng của xã hội vào hệ thống pháp luật. Kết hợp với các quy định pháp lý, quyền này trở thành một công cụ quan trọng trong việc thiết lập một hệ thống tố tụng công bằng và minh bạch tại Việt Nam.
Cơ sở pháp lý của quyền không tự buộc tội
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, quyền không buộc phải tự buộc tội được bảo vệ qua nhiều quy định pháp lý quan trọng. Điều này không chỉ thể hiện trong các văn bản pháp lý mà còn phản ánh giá trị nhân văn cơ bản của hệ thống tư pháp. Trước hết, Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 đã quy định rõ ràng quyền con người và quyền công dân, trong đó bao gồm quyền được bảo vệ không bị buộc phải tự buộc tội. Cụ thể, Điều 31 của Hiến pháp khẳng định rằng mọi người đều có quyền tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình và không bị cưỡng ép phải khai báo hoặc cung cấp thông tin liên quan đến tội phạm mà họ chưa bị kết án.
Bên cạnh đó, Bộ luật Tố tụng hình sự Việt Nam cũng cung cấp những quy định chi tiết về quyền này. Điều 14 của Bộ luật này nêu rõ rằng nghi can có quyền không buộc phải tự mình khai báo những thông tin liên quan tới hành vi phạm tội mà họ bị cáo buộc. Điều này nhấn mạnh rằng mọi người đều có quyền được coi là vô tội cho đến khi có chứng cứ hợp pháp chứng minh điều ngược lại, tạo điều kiện cho công lý được thực thi một cách công bằng.
Sự bảo vệ quyền không tự buộc tội trong pháp luật hình sự Việt Nam không chỉ xét đến quyền lợi cá nhân của người bị cáo mà còn góp phần củng cố tính chính đáng của chính trị và sự công bằng trong thủ tục hình sự. Điều này cũng phản ánh mục tiêu nâng cao ý thức về nhân quyền trong xã hội, đáp ứng các yêu cầu quốc tế về bảo vệ quyền con người. Qua đó, quyền không buộc phải tự buộc tội trở thành một trong những yếu tố chính trong việc đảm bảo quyền lợi cho những người bị buộc tội, thông qua việc tạo ra môi trường pháp lý công bằng và minh bạch.
Thực tiễn áp dụng quyền không tự buộc tội
Quyền không buộc phải tự buộc tội là một trong những nguyên tắc cơ bản trong tố tụng hình sự Việt Nam, giúp bảo vệ quyền lợi của cá nhân và đảm bảo sự công bằng trong quy trình pháp lý. Thực tiễn áp dụng quyền này đã cho thấy nhiều khía cạnh quan trọng mà người bị buộc tội hoặc nghi vấn có thể gặp phải trong quá trình tố tụng. Trong nhiều trường hợp, người bị buộc tội có thể được yêu cầu cung cấp thông tin hoặc chứng cứ chống lại chính mình. Tuy nhiên, quyền không buộc phải tự buộc tội cho phép họ từ chối những yêu cầu như vậy, giúp ngăn chặn các tình huống có thể dẫn đến sự ép buộc hoặc khai báo sai sự thật.
Ở nhiều bản án và điều tra hình sự, thực tiễn cho thấy rằng người bị buộc tội thường không hoàn toàn hiểu rõ quyền của mình, dẫn đến việc họ có thể tự nguyện đưa ra lời khai bất lợi. Điều này đặt ra một thách thức lớn trong việc thực hiện quyền không tự buộc tội, đặc biệt trong bối cảnh tâm lý áp lực mà người bị buộc tội phải đối mặt. Ngoài ra, các lực lượng thực thi pháp luật cũng có thể vô tình hoặc cố ý gây áp lực, làm giảm hiệu lực của quyền này.
Các cơ quan chức năng cần nỗ lực cải thiện hệ thống pháp luật để nâng cao nhận thức về quyền này cho công chúng. Các biện pháp như tổ chức tập huấn, cung cấp thông tin rõ ràng và dễ hiểu về quyền không buộc phải tự buộc tội có thể tạo ra sự hiểu biết sâu sắc hơn cho người dân. Điều này không chỉ giúp tăng cường bảo vệ quyền lợi của cá nhân mà còn góp phần phát triển một hệ thống tư pháp minh bạch hơn, có tính nhân văn. Hệ thống tư pháp cần phải khẳng định rằng quyền không buộc phải tự buộc tội không chỉ là một nguyên tắc pháp lý mà còn là một phần không thể thiếu trong bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự.
Fullscreen ModeNguồn: “Quyền không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội của người bị buộc tội trong Tố tụng Hình sự Việt Nam“
Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội – Luận văn Thạc sĩ
Tác giả: Đào Trung Đức
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Mai Đắc Biên
Trên đây là nội dung bài viết “Quyền không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội của người bị buộc tội trong Tố tụng Hình sự Việt Nam” mà LDM (Legal de Minimis) chia sẻ đến bạn đọc. LDM được thành lập vào năm 2021 với mục tiêu cống hiến cho công cuộc giáo dục pháp lý của nước nhà. Cùng đội ngũ những luật gia trẻ và tràn đầy nhiệt huyết, LDM nỗ lực từng ngày để trở thành người dẫn đường và đồng hành cùng các thế hệ sinh viên theo đuổi đam mê với nghề Luật. Chúng tôi tự hào là một trong những tổ chức tiên phong về giáo dục, định hướng, kết nối và xây dựng một diễn đàn về học và hành nghề Luật tại Việt Nam. Với phương châm “Cuộc hành trình vĩ đại nào cũng bắt đầu từ những bước chân nhỏ nhất”, LDM mong rằng sẽ góp phần tạo nên nhiều hành trình ý nghĩa cùng thế hệ luật sư hiện tại và tương lai.