Giới thiệu về Công ước Liên hợp quốc và khái niệm tra tấn
Công ước Liên hợp quốc về chống tra tấn, được thông qua vào năm 1984, là một văn bản quan trọng trong hệ thống bảo vệ quyền con người toàn cầu. Mục tiêu chính của Công ước là ngăn chặn các hành vi tra tấn và đối xử vô nhân đạo, đồng thời bảo đảm quyền được bảo vệ của mọi cá nhân, bất kể tình trạng pháp lý và hoàn cảnh nào. Văn bản này đề ra nguyên tắc rằng không được sử dụng tra tấn dưới bất kỳ hình thức nào và nhấn mạnh rằng các quốc gia thành viên có nghĩa vụ phải thực thi các biện pháp để ngăn chặn và trừng trị các hành vi này.
Khái niệm “tra tấn” thường được hiểu là bất kỳ hành vi nào mà một cá nhân bị cố ý gây đau đớn hoặc khổ sở nghiêm trọng, với mục đích thu thập thông tin, trừng phạt, hoặc đe dọa một người khác. Tra tấn có thể thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm cả tra tấn thể xác và tinh thần. Những phương thức này có thể gây ra những tổn thương kéo dài về cả thể xác lẫn tâm lý, không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân bị tra tấn mà còn gây ra các tác động tiêu cực đối với cộng đồng và xã hội nói chung.
Tra tấn không chỉ là một hành vi vi phạm nhân quyền rõ ràng mà còn là một yếu tố góp phần làm tình hình xã hội trở nên tồi tệ hơn. Nó tạo ra một không khí sợ hãi, làm mất lòng tin vào các cơ quan nhà nước và phá vỡ cấu trúc của xã hội. Bằng cách bảo vệ sự toàn vẹn của mỗi cá nhân, Công ước không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng và văn minh hơn.
Quy định pháp lý hiện hành về tra tấn tại Việt Nam
Tại Việt Nam, quy định pháp lý liên quan đến tra tấn được nêu trong bộ luật tố tụng hình sự, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế ảnh hưởng tới hiệu lực áp dụng và khả năng phòng ngừa các hành vi vi phạm nhân quyền này. Luật hiện hành quy định rằng việc tra tấn là hành vi bị cấm và có thể bị xử lý hình sự. Cụ thể, Điều 304 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội “Làm nhục người khác”, trong đó bao gồm các hành vi tra tấn hoặc đối xử tàn bạo đối với người bị giữ, bị tạm giam, hay đối tượng bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Mặc dù pháp luật quy định rõ ràng về việc cấm tra tấn, nhưng vẫn còn nhiều khoảng trống trong thực thi và xử lý các hành vi này. Một trong những bất cập chính đó là thiếu sự định nghĩa rõ ràng về những khái niệm như “tra tấn” hay “đối xử tàn bạo”. Điều này dẫn đến sự không đồng nhất trong cách hiểu và áp dụng pháp luật. Thêm vào đó, việc xác định trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc kiểm tra, giám sát tình trạng đối xử đối với người bị giam giữ cũng vẫn chưa được quy định một cách cụ thể, gây khó khăn trong quá trình bảo vệ quyền lợi của individuals.
Thêm nữa, mặc dù có những quy định bảo vệ quyền con người, nhưng việc thực hiện chúng còn thiếu sự đảm bảo. Nhiều trường hợp thanh tra, kiểm tra không được thực hiện đầy đủ, và nạn nhân thường không dám lên tiếng do sợ bị trả thù hoặc không tin tưởng vào hệ thống pháp luật. Do đó, việc cải cách chính sách và hoàn thiện quy định liên quan đến tra tấn là cần thiết nhằm tạo ra một khung pháp lý kiên quyết, bảo vệ hiệu quả quyền con người và tự do cá nhân trong bối cảnh tố tụng hình sự tại Việt Nam.
Quá trình nội luật hóa quy định của Công ước vào bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam
Quá trình nội luật hóa quy định của Công ước Liên hợp quốc về chống tra tấn vào bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam là một hành trình quan trọng và phức tạp, nhằm đảm bảo quyền con người và nâng cao hiệu quả của hệ thống pháp luật trong nước. Đầu tiên, cần thực hiện việc thu thập ý kiến rộng rãi từ các tổ chức, cá nhân liên quan, bao gồm cơ quan nhà nước, tổ chức phi chính phủ và các chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật. Đây là bước đầu tiên quan trọng để nắm bắt những khía cạnh cần thiết và yêu cầu thực tiễn của cuộc sống trong việc phát triển hệ thống pháp luật.
Sau khi thu thập ý kiến, công đoạn tiếp theo sẽ là tiến hành soạn thảo các quy định mới dựa trên những nhận xét và góp ý đã nhận được. Việc này yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan ban ngành, nhằm tạo ra một dự thảo phù hợp và khả thi khi áp dụng. Đồng thời, tuyển chọn những chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực này cũng đóng vai trò quan trọng, đảm bảo rằng các quy định mới được thiết kế không chỉ đáp ứng yêu cầu quốc tế mà còn phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam.
Cuối cùng, để quy định mới được chính thức có hiệu lực, cần trải qua quy trình thẩm định và phê duyệt từ các cấp có thẩm quyền trong Quốc hội và Chính phủ. Tuy nhiên, quá trình nội luật hóa không hoàn toàn dễ dàng; nó còn gặp phải một số thách thức như sự thiếu đồng thuận trong các ý kiến, và các vấn đề về nguồn lực trong việc thực hiện và thi hành những quy định đó. Mặc dù thế, quá trình này cũng mang lại nhiều cơ hội để cải thiện, đa dạng hóa các biện pháp bảo vệ quyền con người trong bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam.
Fullscreen ModeNguồn: “Nội Luật Hóa Quy Định Của Công Ước Liên Hợp Quốc Về Chống Tra Tấn Đối Với Lấy Lời Khai, Hỏi Cung Bị Can Trong Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự Việt Nam”
Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh – Luận án Tiến sĩ
Tác giả: Trịnh Duy Thuyên
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HOA
Trên đây là nội dung bài viết “Nội Luật Hóa Quy Định Của Công Ước Liên Hợp Quốc Về Chống Tra Tấn Đối Với Lấy Lời Khai, Hỏi Cung Bị Can Trong Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự Việt Nam” mà LDM (Legal de Minimis) chia sẻ đến bạn đọc. LDM được thành lập vào năm 2021 với mục tiêu cống hiến cho công cuộc giáo dục pháp lý của nước nhà. Cùng đội ngũ những luật gia trẻ và tràn đầy nhiệt huyết, LDM nỗ lực từng ngày để trở thành người dẫn đường và đồng hành cùng các thế hệ sinh viên theo đuổi đam mê với nghề Luật. Chúng tôi tự hào là một trong những tổ chức tiên phong về giáo dục, định hướng, kết nối và xây dựng một diễn đàn về học và hành nghề Luật tại Việt Nam. Với phương châm “Cuộc hành trình vĩ đại nào cũng bắt đầu từ những bước chân nhỏ nhất”, LDM mong rằng sẽ góp phần tạo nên nhiều hành trình ý nghĩa cùng thế hệ luật sư hiện tại và tương lai.