Nghiên cứu về cải cách tư pháp đã tập trung chủ yếu vào địa vị pháp lý của thẩm phán, trong khi địa vị pháp lý của hội thẩm lại chưa được quan tâm đúng mức. Mặc dù cả thẩm phán và hội thẩm đều là những chủ thể quan trọng trong quá trình xét xử, nhưng việc thiếu các nghiên cứu chuyên sâu về hội thẩm đã dẫn đến nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn chưa được giải quyết.
Hoạt động đánh giá chứng cứ trong tố tụng hình sự tại Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Về lý luận, chưa có một hệ thống lý luận thống nhất, đầy đủ về phương pháp đánh giá chứng cứ. Về thực tiễn, quá trình thu thập và đánh giá chứng cứ còn nhiều bất cập, dẫn đến việc đánh giá chưa khách quan, toàn diện, ảnh hưởng đến chất lượng các quyết định tố tụng.
Nghiên cứu cho thấy một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc vi phạm quyền con người của người bị buộc tội là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tố tụng, đặc biệt là Viện kiểm sát. Mặc dù Hiến pháp 2013 và các đạo luật mới đã có những quy định rõ ràng về bảo đảm quyền con người, nhưng việc thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế.
Tỉnh Đồng Nai, với vị trí địa lý thuận lợi và sự phát triển công nghiệp mạnh mẽ, đã trở thành một trong những địa phương có tỷ lệ tội phạm cao nhất cả nước, chỉ sau TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội. Sự gia tăng dân số, đặc biệt là dân di cư, cùng với sự đa dạng các hoạt động kinh tế đã khiến tình hình an ninh trật tự tại Đồng Nai trở nên phức tạp, với nhiều vụ án hình sự nghiêm trọng xảy ra.
Chứng cứ là yếu tố cốt lõi trong việc xác định sự thật của một vụ án hình sự về các tội xâm phạm sở hữu (XPSH). Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS), chứng cứ phải được thu thập hợp pháp, kiểm định kỹ lưỡng và được sử dụng công khai tại phiên tòa để xác định hành vi phạm tội, nghi can và các tình tiết liên quan. Việc đánh giá chất lượng chứng cứ là yếu tố quyết định đến độ chính xác của bản án
Thực tế cho thấy, hầu hết các quốc gia đều có sự đa dạng trong mô hình tố tụng hình sự, đặc biệt là về chức năng của cơ quan công tố. Đức, với những thành công trong cải cách tư pháp, đã chứng minh được hiệu quả của mô hình tố tụng tranh tụng trong việc bảo vệ quyền con người và đảm bảo công bằng. Hệ thống cơ quan công tố Đức được đánh giá cao về tính khách quan và công tâm, thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều quốc gia.
Chức năng buộc tội (CNBT) trong tố tụng hình sự, đặc biệt trong giai đoạn khởi tố và điều tra, là một vấn đề hết sức quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Mặc dù Bộ luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS) đã có những quy định về CNBT, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số hạn chế như: chưa rõ ràng về chủ thể thực hiện CNBT, phạm vi và nội dung của CNBT, cũng như mối quan hệ giữa các chủ thể trong quá trình thực hiện CNBT. Những hạn chế này đã dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như: buộc tội oan sai, vi phạm quyền con người, kéo dài thời gian giải quyết vụ án.
Trong thực tiễn tố tụng hình sự hiện nay, việc phân biệt rõ ràng các chức năng bào chữa, buộc tội và xét xử vẫn còn nhiều hạn chế. Tình trạng chồng chéo chức năng và chưa thực hiện đầy đủ chức năng của các chủ thể tham gia tố tụng là một thực tế đáng lưu ý. Mặc dù trình độ chuyên môn của người bào chữa ngày càng nâng cao và sự tham gia của người bào chữa ngày càng nhiều hơn, chất lượng giải quyết vụ án vẫn chưa đạt được như mong đợi.
Hiện nay, nguyên tắc tranh tụng trong xét xử đã được ghi nhận rõ trong Hiến pháp 2013 và Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015. Tuy nhiên, BLTTHS 2015 vẫn còn những hạn chế trong việc phân định rõ ràng các chủ thể tham gia tố tụng và vai trò của từng bên trong quá trình tranh tụng. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả của nguyên tắc tranh tụng, bởi lẽ để tranh tụng thực sự hiệu quả, các bên tham gia tố tụng cần có quyền lợi bình đẳng và Tòa án phải đảm bảo tính độc lập, khách quan.
Thực tiễn hội nhập quốc tế và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã mang đến nhiều cơ hội phát triển nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới, trong đó bạo lực gia đình (BLGD) là một vấn đề đáng báo động. BLGD không chỉ xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người mà còn gây ra những hậu quả tiêu cực đến xã hội. Để ứng phó với tình trạng này, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách pháp luật về phòng, chống BLGD. Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật và nâng cao nhận thức của cộng đồng vẫn còn nhiều hạn chế.
