Quyền con người và những điều khoản quan trọng
Hiến pháp Nhật Bản 1947 là một cột mốc quan trọng trong việc xây dựng nền tảng nhân quyền và dân chủ, đặc biệt là qua các điều khoản được quy định nhằm bảo vệ và khẳng định quyền con người. Một trong những điều khoản nổi bật là Điều 11, trong đó khẳng định rằng quyền con người không thể bị tước bỏ. Điều này mang lại sự bảo vệ vững chắc cho các cá nhân trong xã hội Nhật Bản, tạo ra một khung pháp lý nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm nhân quyền bởi các cơ quan nhà nước. Điều 11 không chỉ nhấn mạnh tính bất khả xâm phạm của quyền con người mà còn nhấn mạnh rằng mọi cá nhân đều có các quyền cơ bản được công nhận và bảo vệ.
Tiến tới Điều 13, hiến pháp tiếp tục khẳng định quyền tự do cá nhân và quyền được sống hạnh phúc. Điều 13 đặt ra nguyên tắc rằng mỗi cá nhân cần được đảm bảo sự tôn trọng và bảo vệ bởi nhà nước, qua đó khuyến khích mọi công dân theo đuổi cuộc sống hạnh phúc và thỏa mãn. Quyền tự do này bao gồm nhiều khía cạnh như tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, và quyền tự do cá nhân trong các hoạt động hàng ngày. Bằng cách củng cố sự tự do cá nhân, Điều 13 góp phần tạo ra một xã hội dân chủ, nơi mà mọi người có thể tham gia vào các quyết định chính trị và xã hội theo cách công bằng và bình đẳng.
Các điều khoản trên không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nhân quyền mà còn phản ánh sự cam kết mạnh mẽ của Nhật Bản đối với nguyên tắc dân chủ. Những điều này cho thấy hiến pháp đóng một vai trò thiết yếu trong việc xác lập và duy trì một môi trường cho sự phát triển của nhân quyền và văn hóa dân chủ tại Nhật Bản.
Quyền bình đẳng và tự do ngôn luận
Hiến pháp Nhật Bản năm 1947, trong Điều 14, khẳng định quyền bình đẳng giữa tất cả công dân. Điều khoản này nhấn mạnh rằng mọi cá nhân đều phải được đối xử bình đẳng trước pháp luật mà không bị phân biệt bởi giới tính, chủng tộc hoặc địa vị xã hội. Đây là một nền tảng vững chắc cho các quyền con người, tạo ra cơ sở cho sự phát triển xã hội công bằng và dân chủ. Quyền bình đẳng không chỉ giới hạn ở khía cạnh pháp lý, mà còn góp phần vào việc thúc đẩy sự tham gia tích cực của công dân trong các hoạt động xã hội và chính trị.
Điều 21 của hiến pháp quy định quyền tự do ngôn luận, tự do hội họp và tự do lập hội. Đây là các quyền căn bản giúp tạo ra một môi trường dân chủ, cho phép công dân tự do bày tỏ ý kiến, quan điểm và tham gia vào các cuộc thảo luận công khai. Tự do ngôn luận đóng vai trò thiết yếu trong việc kiểm soát quyền lực nhà nước, thúc đẩy sự minh bạch và trách nhiệm trong quản lý xã hội. Qua đó, đời sống chính trị của Nhật Bản trở nên phong phú hơn, khuyến khích sự tham gia của từng cá nhân vào quá trình ra quyết định.
So với một số mẫu hình pháp lý khác, như của một số nước châu Âu hoặc Mỹ, điều 14 và 21 của Hiến pháp Nhật Bản thể hiện sự cam kết vững bền đối với quyền con người và dân chủ. Nhiều quốc gia khác tuy cũng có quy định về quyền bình đẳng và tự do ngôn luận, song việc thực thi và bảo vệ những quyền này có thể gặp nhiều thách thức. Nhật Bản, với những nguyên tắc cốt tử này, đã thiết lập một hệ thống pháp lý bảo đảm cho quyền lợi của công dân, từ đó củng cố sự ổn định và phát triển xã hội.
Vai trò của người dân trong xã hội và chính trị
Trong hệ thống chính trị của Nhật Bản, vai trò của người dân là một yếu tố thiết yếu đảm bảo sự hoạt động hiệu quả của nền dân chủ. Hiến pháp Nhật Bản 1947 đã khẳng định quyền của công dân trong việc tham gia vào các vấn đề xã hội và chính trị, qua đó thể hiện cam kết của quốc gia này đối với các giá trị nhân quyền tiến bộ. Những quy định trong hiến pháp không chỉ công nhận quyền bầu cử mà còn khuyến khích sự tham gia của công dân trong các hoạt động xây dựng chính sách, nhằm tạo ra một nền tảng vững chắc cho dân chủ.
Để thúc đẩy sự tham gia của người dân, Hiến pháp Nhật Bản khuyến khích họ trong việc thảo luận và đóng góp ý kiến về các vấn đề quan trọng của quốc gia thông qua nhiều hình thức khác nhau. Chẳng hạn, các tổ chức xã hội, phong trào cộng đồng và diễn đàn công chúng đã tạo ra môi trường cho công dân tham gia tích cực vào các quyết định chính trị và xã hội. Điều này không chỉ làm tăng cường sự tương tác giữa chính phủ và công dân mà còn giúp hình thành những quan điểm đa dạng trong xã hội.
Ví dụ, việc tổ chức các cuộc bầu cử định kỳ không chỉ là dịp để người dân thể hiện nguyện vọng chính trị của mình mà còn tạo cơ hội để những quan điểm khác nhau được lắng nghe và đánh giá. Sự tham gia của công dân trong việc vận động xã hội hay đề xuất chính sách đã trở thành những phần quan trọng trong quá trình ra quyết định, giúp chính phủ điều chỉnh và phát triển các biện pháp phù hợp với nhu cầu thực tế của cộng đồng.
Nguồn: “Quyền Con Người, Quyền Công Dân Trong Hiến Pháp Nhật Bản và Hiến Pháp Việt Nam”
Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – Luận án Tiến sĩ
Tác giả: Nguyễn Ngọc Nghiệp
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS VŨ CÔNG GIAO
Trên đây là nội dung bài viết “Quyền Con Người, Quyền Công Dân Trong Hiến Pháp Nhật Bản và Hiến Pháp Việt Nam” mà LDM (Legal de Minimis) chia sẻ đến bạn đọc. LDM được thành lập vào năm 2021 với mục tiêu cống hiến cho công cuộc giáo dục pháp lý của nước nhà. Cùng đội ngũ những luật gia trẻ và tràn đầy nhiệt huyết, LDM nỗ lực từng ngày để trở thành người dẫn đường và đồng hành cùng các thế hệ sinh viên theo đuổi đam mê với nghề Luật. Chúng tôi tự hào là một trong những tổ chức tiên phong về giáo dục, định hướng, kết nối và xây dựng một diễn đàn về học và hành nghề Luật tại Việt Nam. Với phương châm “Cuộc hành trình vĩ đại nào cũng bắt đầu từ những bước chân nhỏ nhất”, LDM mong rằng sẽ góp phần tạo nên nhiều hành trình ý nghĩa cùng thế hệ luật sư hiện tại và tương lai.