Khái Niệm và Đặc Điểm của Doanh Nghiệp Xã Hội
Doanh nghiệp xã hội là một mô hình kinh doanh đặc biệt, xuất hiện với sứ mệnh không chỉ nhằm tạo ra lợi nhuận mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển xã hội và môi trường. Các doanh nghiệp này thường được thành lập để giải quyết những vấn đề xã hội như nghèo đói, thất nghiệp, hoặc biến đổi khí hậu. Đặc điểm cốt lõi của doanh nghiệp xã hội nằm ở việc quản lý nhằm thỏa mãn cả hai mục tiêu quan trọng: mang lại lợi nhuận cho hoạt động kinh doanh và tạo ra giá trị xã hội.
Mô hình doanh nghiệp xã hội không chỉ đơn thuần hướng đến lợi nhuận, mà còn kết hợp với trách nhiệm xã hội. Chúng thường kết hợp các chiến lược kinh doanh thông minh với các sáng kiến xã hội, nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho các cộng đồng địa phương. Do đó, ngoài việc chú trọng phát triển kinh tế, doanh nghiệp xã hội còn tạo ra việc làm và hỗ trợ cho những nhóm người dễ bị tổn thương, các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn.
Điểm khác biệt quan trọng giữa doanh nghiệp xã hội và các loại hình doanh nghiệp khác như doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp Nhà nước là sự tích hợp giữa ba yếu tố: kinh tế, xã hội và môi trường. Doanh nghiệp tư nhân có xu hướng tối đa hóa lợi nhuận mà không chú trọng nhiều đến trách nhiệm xã hội, trong khi doanh nghiệp Nhà nước thường chịu sự quản lý và định hướng chính sách. Ngược lại, doanh nghiệp xã hội coi trọng cả ba khía cạnh này, tạo dựng mô hình hoạt động linh hoạt, sáng tạo và đầy nhân văn, hướng tới việc phát triển bền vững tại Việt Nam.
Khung Pháp Lý Điều Chỉnh Doanh Nghiệp Xã Hội ở Việt Nam
Trong những năm gần đây, doanh nghiệp xã hội đã trở thành một phần quan trọng trong bức tranh kinh tế tại Việt Nam. Để tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của loại hình doanh nghiệp này, hệ thống khung pháp lý đã được xây dựng và điều chỉnh. Hiện tại, doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam được quy định bởi nhiều văn bản pháp luật, bao gồm Luật Doanh nghiệp và Nghị định số 147/2018/NĐ-CP. Những quy định này không chỉ khẳng định quyền lợi mà còn định rõ nghĩa vụ của doanh nghiệp xã hội.
Luật Doanh nghiệp quy định rằng doanh nghiệp xã hội là tổ chức đưa ra sản phẩm hoặc dịch vụ nhằm mục đích xã hội, đồng thời thực hiện trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường. Nghị định số 147/2018/NĐ-CP đã đưa ra những tiêu chí cụ thể nhằm xác định doanh nghiệp xã hội, cũng như quy định về quy trình thành lập, hoạt động và báo cáo tài chính. Hơn nữa, các chính sách hỗ trợ từ chính phủ như miễn giảm thuế và các chương trình đào tạo cũng đã được thiết lập để khuyến khích phát triển doanh nghiệp xã hội.
Mặc dù khung pháp lý hiện tại đã tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp xã hội, nhưng vẫn còn tồn tại những điểm hạn chế. Một số quy định có thể chưa đủ rõ ràng, dẫn đến khó khăn trong việc thực thi, hoặc không phù hợp với thực tế vận hành của doanh nghiệp xã hội. Hơn nữa, sự thiếu đồng bộ giữa các văn bản pháp luật có thể gây ra sự chồng chéo và khó khăn trong việc tiếp cận các hỗ trợ tài chính từ chính phủ.
Để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp xã hội, việc cải thiện và hoàn thiện khung pháp lý là vô cùng cần thiết. Các nội dung trong khung pháp lý không chỉ cần phải rõ ràng và cụ thể mà còn cần linh hoạt để đáp ứng nhanh chóng với những thay đổi của thị trường và nhu cầu xã hội.
Thực Trạng và Thách Thức trong Hoạt Động Doanh Nghiệp Xã Hội
Doanh nghiệp xã hội đã bắt đầu phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam trong những năm gần đây, trở thành một phần quan trọng trong nền kinh tế. Theo số liệu thống kê, hiện nay có khoảng 1.200 doanh nghiệp xã hội hoạt động trên nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế, môi trường, và phát triển bền vững. Những doanh nghiệp này không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn giải quyết các vấn đề xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhiều cộng đồng. Mặc dù đã đạt được những thành công nhất định, song thực trạng hoạt động của doanh nghiệp xã hội vẫn gặp nhiều thách thức.
Đầu tiên, về vấn đề tài chính, nhiều doanh nghiệp xã hội vẫn phụ thuộc vào nguồn tài trợ và viện trợ từ bên ngoài, dẫn đến sự thiếu hụt tài chính để duy trì và mở rộng hoạt động. Điều này tạo ra rào cản cho khả năng tự chủ tài chính, ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển lâu dài của họ. Hơn nữa, thị trường tiêu thụ sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp xã hội còn hạn chế, do người tiêu dùng chưa có thói quen ủng hộ các sản phẩm mang tính xã hội.
Thực tế, nhận thức của cộng đồng về khái niệm doanh nghiệp xã hội vẫn còn yếu kém. Nhiều người chưa hiểu rõ mục tiêu và lợi ích của mô hình này, dẫn đến việc không mặn mà với việc hỗ trợ và hợp tác. Thêm vào đó, sự hỗ trợ từ chính phủ cũng chưa thực sự mạnh mẽ. Mặc dù đã có một số chính sách khuyến khích, nhưng quy trình cấp giấy phép, thuế và hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp xã hội vẫn còn rườm rà.
Do đó, việc tìm kiếm các giải pháp cải tiến và hỗ trợ cho doanh nghiệp xã hội là hết sức cần thiết trong bối cảnh hiện tại. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn bảo đảm sự phát triển bền vững của mô hình doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam.
Fullscreen ModeNguồn: “Pháp Luật Về Doanh Nghiệp Xã Hội Ở Việt Nam Hiện Nay”
Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam – Luận án Tiến sĩ
Tác giả: Phùng Thị Yến
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS BÙI NGUYÊN KHÁNH
Trên đây là nội dung bài viết “Pháp Luật Về Doanh Nghiệp Xã Hội Ở Việt Nam Hiện Nay” mà LDM (Legal de Minimis) chia sẻ đến bạn đọc. LDM được thành lập vào năm 2021 với mục tiêu cống hiến cho công cuộc giáo dục pháp lý của nước nhà. Cùng đội ngũ những luật gia trẻ và tràn đầy nhiệt huyết, LDM nỗ lực từng ngày để trở thành người dẫn đường và đồng hành cùng các thế hệ sinh viên theo đuổi đam mê với nghề Luật. Chúng tôi tự hào là một trong những tổ chức tiên phong về giáo dục, định hướng, kết nối và xây dựng một diễn đàn về học và hành nghề Luật tại Việt Nam. Với phương châm “Cuộc hành trình vĩ đại nào cũng bắt đầu từ những bước chân nhỏ nhất”, LDM mong rằng sẽ góp phần tạo nên nhiều hành trình ý nghĩa cùng thế hệ luật sư hiện tại và tương lai.